جاذبه های گردشگری

دیر آمناپرگیچ مقدس (کلیسای وانک)

دیر آمنا پر گیچ مقدس که کلیسای وانک (هُوسپ آرِماتاتسی مقدس) در آن واقع شده است، مهم ترین مجموعه مذهبی و فرهنگی ساخته شده توسط ارامنه اصفهان در محله جلفای نو است. این دیر مرکز تربیت کشیش و خلیفه بوده است و به نوعی «حوزه علمیه مسیحی» محسوب می‌شود. موزه ی کلیسای وانک و کلیسای وانک از بخش های قابل بازدید برای عموم گردشگران در این دیر است.
محله جلفای نو، محله ای شناخته شده در اصفهان است که ارامنه پس از کوچانده شدن از محل سکونت خود در جلفای نخجوان(کرانه رودخانه ارس) به اصفهان توسط شاه عباس اول، در این محله زندگی می‌کنند.‌ آنها در طول سالیان کوشیده اند که فرهنگ و هنر موطن خود را در این محله پیاده سازی و حفظ کنند و آن را جلفای نو نام گذاری کرده اند.
هنرمندان ارمنی در جلفای نو با بهره جویی از میراث هنری سرزمین آبا و اجدادی خود و تأثیرپذیری از هنر ایرانی به ابداع آثار هنری گوناگون از جمله بنای کلیساها و عمارت های مجلل پرداختند. ارمنیان که در جلفای نخجوان کلیسا و دیری به نام «سورپ آمِناپرگیچ وانک» به معنای دیر ناجی مقدس همگان داشتند در 1605 میلادی نیز در جلفای اصفهان کلیسای کوچکی در دیری به همین نام بنا کردند. ساختمان فعلی آن از 1014 هجری (1605 ميلادی) تا سال 1066 هجری (1655 ميلادی) طول کشيد.
به دلیل اهمیتی که دیر آمنا پر گیچ مقدس از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای ارمنیان داشته با گذشت زمان تغییراتی را در معماری اولیه ی آن ایجاد کرده اند. مجموعه ی این دیر کلیسای اصلی و صحن آن، ناقوس خانه، کتابخانه، چاپخانه، موزه، برج ساعت، بنای یادبود نژادکشی ارمنیان، مرکز اسناد، اتاق های مخصوص اقامت اسقف و تالارهای اجتماعات است که تمامی این بناها مجموعاً دارای مساحتی بالغ بر 8731 متر مربع است.
کلیسایی که در دیر آمنا پرگیچ قرار دارد به نام کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس است که به کلیسای وانک معروف است. کار ساخت این کلیسا و تزیینات داخلی آن 9 سال به طول انجامید. در کتیبه ی ارمنی ای که بر بالای سردرِ ورودیِ این بنا قرار گرفته آمده است: «کلیسای آمِناپرکیچ در سال 1655م، در دوران پادشاهی شاه عباس دوم و در زمان جاثلیق فیلیپوس، به دست راهب این دیر، خلیفه داوید و با کمک­های مالی مردم جلفا بنا شد...».
کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس یا همان کلیسای وانک، دارای پلانی مستطیل شکل در جهت شرقی غربی با ابعاد 10.53*14.92متر است که سقف و گنبد آن بر روی قوس هایی که به دیوارهای کلیسا و دو ستون بزرگ متصل به دیوارهای جانبی وصل شده اند تکیه دارد. گنبد اصلی کلیسا دارای دوازده متر ارتفاع و هشت نورگیر است که به صورت دوجداره ساخته شده و فاقد هرگونه تزیینات خارجی است. در سمت غربی گنبد اصلی نیز گنبد قوسی شکل دیگری قرار گرفته.
مصالح به کار رفته در بنا عبارت اند از آجر و خشت. کلیه ی قسمت های داخلی کلیسا با گچ پوشانده و بر روی آنها نقاشی هایی با رنگ روغن و با موضوعاتی از کتاب مقدس ترسیم شده به گونه ای که تمامی سطح دیوارهای داخلی کلیسا پوشیده از نقاشی های بسیار زیباست، اما دیوارهای خارجی هیچ گونه تزیینی ندارند و به صورت قاب بندی هایی با نمای آجری طراحی شده­ اند.
محراب کلیسا در قسمت شرقی بنا واقع شده و در دو طرف آن اتاقک هایی چهار گوش و در زیر محراب نیز مدفن بانی کلیسا، خلیفه داوید و پدر صنعت چاپ ایران، خلیفه خاچاطور گِساراتسی، قرار گرفته است.
نخستين بنايی که در بدو ورود به دیر آمنا پر گیچ توجه بازديدکننده را به خود جلب می‌کند ساختمان برج ساعت است که در بالای در ورودی دير قرار گرفته و از سه طبقه تشکيل يافته. در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سيصد کيلوگرم نصب شده، که صدای ناقوس آن تا دور دستها شنيده مي شود. اين برج و ساعت را مارديروس هوناتانیان در سال 1931 بنا کرده است.
در سمت شمال غربی محوطه ی حیاط کلیسا بنای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه در سال 1915 میلادی بدست دژخیمان دولت عثمانی ترکیه دیده می‌شود. این بنا در سال 1975 میلادی، در شصتمین سالگرد نسل کشی ساخته شد. بنا در یک محوطه ی مربعی شکل قرار دارد. در مرکز آن چهار ستون افراشته شده اند که در بالا به هم می‌پیوندند. اطراف این برج تخته سنگ های حکاکی شده با نقوش هنر ارمنی چیده شده اند و در گوشه ی چپ بنا طرح چشمه ی جاویدان قرار گرفته است.
از مهم ترین قسمت های دیر آمنا پر گیچ که برای بازدید عموم طراحی شده و قدمتی 100 ساله دارد، موزه ی کلیسای وانک یا موزه خاچاطور گِساراتسی است که اشیا با ارزش تاریخی، فرهنگی و هنری ارامنه در این موزه نگهداری می‌شود. بنای فعلی موزه کلیسای وانک دارای دو طبقه است و یکی از موزه های جذاب و دیدنی استان اصفهان است. اطلاعات و توضیحات بیشتر درباره این موزه را می‌توانید در سایت مهنواز مشاهده کنید.
منبع : vank.ir - wikipedia.org

کلیسای سیر (مارسرگیز)

کلیسای سیر یا مارسرگیز ارومیه، بنایی سنگی با قدمتی مربوط به دوره ساسانیان، در دامنه ارتفاعات زیبای کوه سیرداغی در نزدیکی شهر ارومیه واقع شده است. کلیسای تاریخی سیر مکانی معنوی و به دور از شلوغی های شهر است که همواره مورد اقبال و توجه گردشگران داخلی و خارجی و به ویژه مسیحیان و ارامنه ساکن آذربایجان غربی قرار دارد.
در سردر ورودی این کلیسا نوشته‌ای وجود دارد که حدود 30 سال پیش این نوشته توسط مسئول کلیسا ویلسون یونان، ترمیم شد که طبق این نوشته این کلیسا حدود 18 قرن است که دست نخورده باقی مانده است. خوشبختانه با اینکه مسیحیان و گردشگران زیادی در این کلیسا تردد می‌کنند اما این کلیسای سنگی همچنان مستحکم مانده است.
ارتفاع درب ورودی این کلیسا کوتاه است و هر شخص هنگام ورود به حالت تعظیم در می‌آید که نشانه احترام به کلیسا و دو شخصیتی است که در این مکان مدفون هستند. البته در حالت کلی این رسم اکثر کلیساهای تاریخی است. سقف کلیسا طاق گهواره ای است و دیوار های قطور کلیسا را با سنگ های نامنظم و با ملات ماسه و آبک بنا کرده اند. کلیسای مارسرگیز از دو بخش مجزا که توسط یک درب ورودی به هم مرتبط اند تشکیل شده است. سالن ضلع جنوبی به نام مارسرگیس و سالن ضلع شمالی به نام ماربرگوس معروف است.
در کلیسای مارسرگیز دو قدیس به نام ‌های مارسرگیز و ماربرگوس دفن شده‌اند که کلمه مار در زبان عاشوری به معنای حضرت است. یعنی حضرت سرگیس و حضرت برگوس. در تاریخ آورده‌اند مارسرگیز (حضرت سرگیس) و ماربرگوس (حضرت برگوس) که به ترتیب فرمانده کل ارتش روم و معاونش بوده‌اند پس از گرویدن به دین مسیحیت و تبلیغ برای آن، توسط پادشاه روم احضار و به ایران تبعید می‌شوند. پادشاه به فرمانده منطقه می‌گوید درصورتی‌که این دو شخص به مکان کنونی کلیسای سیر بیایند آن‌ها را اعدام کند. سرگیس و برگوس که اصرار به ماندن در این مکان را داشتند به طرز فجیعی کشته می‌شوند.
سه قرن بعد که حکومت روم به حکومتی مسیحی تبدیل می‌شود، دستور ساخت کلیسای مارسرگیز را در جوار آرامگاه این شهیدان راه مسیحیت می‌دهد. این مکان اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم مسیحیان در سرتاسر جهان به شمار می‌رود و روزهای یکشنبه مراسم عبادی باشکوهی حتی در سردترین و گرم‌ترین روزهای سال در آن برگزار می‌شود.
همچنین طبق مندرجات کتب مورخين آشوری‌ها، کلیسای مارسرگیز در دوره قبل از اسلام و در زمان خسروپرويز به مناسبت غلبه ايرانيان بر روميان به دستور همسر خسرو، شيرين که یک مسیحی بود، ساخته شده است.
طبق گفته بازدیدکنندگان این مکان معمولا بسته است و روزهای یکشنبه باز می‌شود. کلیسای مارسرگیز در دامنه کوه سیرداغی و در نزدیکی جاده گردشگری سلامت سیر قرار دارد و امکانات رفاهی در کوه سیر برای گردشگران فراهم شده است.

کلیسای ننه مریم

کلیسای ننه مریم یا حضرت مریم یا شرق آشور، اولین کلیسای مشرق زمین و دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت‌لحم فلسطین است که در خیابان خیام ارومیه و در محوطه ای بزرگ واقع شده است و هر یکشنبه آشوریان برای ادای فرایض دینی به این کلیسا می‌آیند
این کلیسا در سال 32 میلادی بنا نهاده شده است و پیش از آن نیز یکی از آتشکده های زرتشتیان بوده است. سه نفر از موبدان این آتشکده، پس از مشاهده حرکت ستاره درخشانی به سمت شرق میلاد مسیح را پیش بینی می‌کنند و راهی اورشلیم می‌شوند. وقتی از سفر باز می‌گردند، آتشکده را به کلیسا تغییر کاربری می‌دهند که امروزه ما آن را به عنوان کلیسای ننه مریم می‌شناسیم. مطابق نظر کارشناسان سنگ قبر سه موبد مذکور در سالن ورودی کلیسا نگهداری می‌شد تا اینکه در سال 1915 میلادی توسط میسیون روس های ارتدوکس به یکی از موزه های ' کیِف ' منتقل شد.
پس از آن کلیسای ننه مریم یا شرق آشور چندین بار مورد مرمت قرار گرفت. در سال 642 میلادی، شاهزاده ای چینی به نام بافری برای ملاقات اسقف اعظم نینوا به بین النهرین و سپس به ارومیه آمده و پس از اقامت در کلیسای ننه مریم به مرمت آن پرداخت. به نظر می‌رسد بنای فعلی کلیسا در دوره ساسانی شکل گرفته باشد.
معماری این کلیسا با آنچه از کلیسا در ذهن دارید متفاوت است و خبری از جزئیات و تزئینات چشم گیر در آن نیست و سادگی این مکان توجه شما را جلب خواهد کرد. دلیل این امر نیز اعتقاد آشوریان به پرهیز از هر گونه آراستن و تزئین کردن کلیساهای خود است که در مورد این مکان مذهبی نیز چنین رفتار شده است. حتی برای خوشبو کردن فضای داخلی کلیسا اغلب از گیاهان معطر خودرو استفاده می‌شد و در این کلیسا هرگز از عکس و شمایل قدیسان استفاده نشده است.
کلیسای ننه مریم ساختمان مربعی شکل و در عین سادگی از استحکام فوق العاده برخوردار است و از نظر تقسیمات داخلی دارای یک محراب، چند اتاق، چند هشتی و سالن اصلی است. بازدیدکنندگان هنگام ورود به این مکان، تابلویی را مشاهده می‌کنند که جمله‌ زیر روی آن نوشته شده است : «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستاده‌ای، زمین مقدس است»

کلیسای مریم مقدس اردبیل

کلیسای مریم مقدس در کوچه‌ای به نام ارمنستان گازران یا اونچو میدان اردبیل واقع شده است و در سال ۱۸۷۶ میلادی (برابر با ۱۲۵۵ خورشیدی) با هزینه شخصی خانواده گالوست میرزائیان بنا گردیده است. معمار این بنا خاچاطور شهبازیان بوده است. در محوطه کلیسا گورهایی وجود دارد که از سنگ های معمولی و رسوبی در ساخت آن استفاده شده و بر روی‌ آنها صلیب هایی کنده شده است. بر روی درب ورودی کلیسا با خط ارمنی، بوسیله تکه‌ هایی بریده شده از نی، که به شکل حروف درآورده و با میخ بر متن درب کوبیده‌ اند، چنین نگاشته شده است : «این دربِ خانه حقیقی خداست، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزا یانس به کلیسای مریم مقدس هدیه می‌‌شود 1876.

کلیسای گریگوری استفان

کلیسای گریگوری استپان یا کلیسای گریگوری استفان در قسمت شرقی تپهٔ هگمتانه در محلهٔ قدیم ارامنه قرار دارد.
این کلیسا در سال ۱۶۷۶میلادی توسط جمعی از ارامنه اصفهان و نیز مهاجران و تجار ارمنی روسیه که در همدان ساکن شده بودند، ساخته شده‌است. داخل کلیسای گریگوری چهار ستون مدور وجود دارد که با قوس‌های جناغی به یکدیگر متصل شده‌اند. این کلیسا در سال ۱۹۳۲ میلادی -۱۳۱۱ خورشیدی بازسازی و مرمت شد.
کلیسا دارای سه در است که در اصلی از زیر برج ناقوس خانه واقع در ضلع غربی و دو در دیگر یکی در وسط ضلع شمالی و دیگری در ضلع جنوبی تعبیه شده که در جنوبی به حیاط خلوت و در شمالی به صحن حیاط اصلی کلیسا منتهی می‌شود.

کلیسای انجیلی همدان

کلیسای آنجلی بنایی است تقریباً مستطیل شکل که با مصالح لاشه سنگ به شیوه خشکه چین ساخته شده است.
این کلیسا به اواخر دوره قاجاریه می‌رسد.بنابر روایاتی، این بنا توسط شخصی به نام رابی اسحاق (1964-1889) احداث شده است.
این اثر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.